Chiếc Gùi trong văn hóa của người đồng bào Tây Nguyên nói chung và của người Jrai tại Gia Lai nói riêng - không chỉ là đồ vật sử dụng trong cuộc sống hằng ngày như đựng thức ăn lên nương rẫy, đi chợ, đựng bầu đi lấy nước mà còn là một trong những tác phẩm nghệ thuật được trang trí nhiều hoa văn, thể hiện đôi bàn tay khéo léo, óc thẩm mỹ, gửi gắm bao tâm tư tình cảm của người làm ra nó.

Theo phong tục mẫu hệ của dân tộc Jrai tại Tây Nguyên, thanh niên lớn phải biết đan lát, mà đặc trưng là chiếc Gùi; nếu không sẽ không lấy được vợ. Chỉ cần nhìn các ngón tay của chàng thanh niên trong làng, bố mẹ cô gái sẽ nhận biết được người này có biết đan lát hay không. Họ chọn cho con gái một thanh niên biết đan lát để sau về biết đan gùi, đan các vật dụng như rổ, rá, nơm cá, .... Việc đan lát cần sự tỉ mỉ, siêng năng, khéo léo chứng tỏ người đàn ông có trách nhiệm với gia đình. Các cô gái sẽ nghe lời bố mẹ, bắt chồng là những chàng trai thường ngồi đan gùi trên nhà Rông của làng. Chiếc gùi vì vậy cũng được xem như một bảo chứng cho hôn nhân.

Chiếc gùi của người Jrai tại Gia Lai có thể chia làm 3 loại: Gùi thân tròn, một lớp, đan thưa để lấy củi, rau, măng, hoặc đựng bầu khi đi lấy nước; gùi thân tròn, một lớp, đan dầy đựng lúa gạo, bắp từ rẫy về và loại gùi thân dẹt có một hoặc ba ngăn thường đan bằng mây nan nhỏ dùng cho đàn ông đi rẫy, đi săn để đựng cơm, thuốc hút, dao, tên, bẫy thú, đeo áp chặt vào lưng, thuận tiện khi luồn lách trong rừng.

Những chiếc gùi này thường được làm từ tre và các loài cây thuộc họ tre, nứa và mây. Dây mây được dùng để quấn miệng hoặc làm đế gùi, đan quai gùi. Đế gùi thường được làm bằng mây hoặc các loại gỗ mềm để dễ uốn hình tròn, vuông. Khi đan thân gùi, các nghệ nhân sẽ tạo hoa văn trang trí bằng việc thêm hoa văn màu đen, đỏ hoặc lật xen kẽ các nan cùng màu. Thân gùi có thể nẹp tre hoặc mây qua các trụ góc. Nẹp thân được ốp vào thân gùi bằng dây mây. Tất cả các công đoạn đều được làm tỉ mỉ, chắc chắn để gùi có thể sử dụng được lâu dài, nhất là phần quai gùi dễ bị đứt khi tải đồ vật nặng.

Không chỉ là nét văn hóa đặc trưng của các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên từ xa xưa, nay, những chiếc gùi này lại càng được cộng đồng người Jrai trân quý bởi giá trị bảo vệ môi trường của nó mang lại

Trong cuộc sống hiện đại hôm nay, có nhiều vật dụng thay thế gùi nhưng người Jrai nói riêng và các dân tộc thiểu số Tây Nguyên nói chung, vẫn luôn xem gùi là vật dụng quan trọng, gần gũi, là nét đẹp riêng của dân tộc cần được bảo tồn và phát huy giá trị vốn có.

Do đó sản phẩm thủ công mỹ nghệ Jrai tuy tuổi đời còn non trẻ, vẫn muốn đóng góp một phần nhỏ bé vào việc gìn giữ, bảo tồn các giá trị văn hoá của đồng bào thiểu số dân tộc Jrai Tây nguyên. Và mong muốn được đồng hành cùng với các sản phẩm mang danh hiệu ocop khác tham gia Hội chợ, Hội thảo và Xúc tiến thương mại để quí khách hàng trong và ngoài nước biết đến.

Sản phẩm tiêu biểu của >Hộ kinh doanh Rơ Mah H Dịu

Thủ công mỹ nghệ Jrai (Gùi)

Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh số 39I8013969 đăng ký lần đầu ngày 06/10/2023